A catedrática | Rexina Rodríguez Vega
A CATEDRÁTICA
O azul da noite comeza a diluírse, cobalto, índigo, cian, azuis claros espectrais mudando a fasquía do mundo. Primavera. O sol ao leste saíndo coas súas patiñas amarelas do cume da montaña. O rosa entrando no ceo, unha copa encarnada que acolle agora bandas de nubes, nubes como grans, como rizos, como escuma. Baixo os cirrocúmulos do rosicler, a pega planea.
No seu voo de recoñecemento matutino polo campus aínda deserto, a pega busca: unha bolsa cos últimos Doritos machucados, folerpas de patatillas, codias de pan reseso, láminas de chourizo acartoado… cousas ricas, tesouros gastronómicos que deixan os humanos sen decatarse. Nunha das pasadas polo pavillón norte a pega, que se abre como un cataventos branquinegro irisado de azul, de verde e de purpúreo, enxerga unha vítima viva, un corpo reptante, unha eiruga lustrosa, apetecible, que mide co seu bandullo brando os bordos de silicona da vella ventá de aluminio. A pega xira no aire, enfoca o seu obxectivo, eses dez segmentos negros e amarelos que latexan e que se ofrecen para ser estoupados. Pum, Plas, zis zas, ris ras, tris, glu, glu, glu.
A pega rabuda xa está no peitoril do despacho A51 do pavillón norte, xa ensarta no peteiro a diminuta forma de vida, pero na esfera do seu ollo dereito aparece outra imaxe. A superficie negra, como se fose o negativo dunha bóla de neve, contén agora a figura dun homúnculo. Un corpo humano emerxe, reacciona á presenza do animal desde o interior do despacho, aínda en tebras. Desde o fondo da peza alguén corre ás alancadas cara ao cristal, movendo os brazos como látegos no aire. Ese alguén humano abre a ventá do despacho A51 do campus norte e axota a pega rabilonga, a pega rabuda. Fou! Fo! A pega corvea, o berro expándese no aire da mañá en ondas que espertan e sobrecollen a todas as formas de vida, o corpo humano tamén brama, busca desfacerse nas ondas sonoras do odio, da furia, dentro do campus aínda baleiro.
A muller vella está crispada, “Mala centella te coma, paxaro do demo!”. O mal agoiro da pega rómpelle os nervios. Nota como o corazón se lle desboca, a taquicardia, o mareo. Procura tranquilizarse. Senta no seu butacón de catedrática ao carón dun escritorio sobre o que se ordenan de xeito milimetricamente preciso os trebellos do seu oficio. As remesas de papel, o cubo dos lapis, a grampadora e as súas grampas, o teclado e o rato, os libros dispostos en pequenas moreas por área temática e orde alfabética… “Mérito e capacidade”, repítese, “mérito e capacidade”. A vella catedrática abre as mans, revisa a súa manicura, o puído perfecto das unllas, a superficie lisa e brillante das súas garras dálle acougo, pero axiña repara nas manchas, nese mapa marrón do dorsos das súas mans, no promontorio das veas que se inchan como vides retortas. As mans, as súas mans dinlle que é xa vella, que xa non serve, que o seu mérito e capacidade declina, “Alá vai canto Marta fiou!”, “Vaites, vaites!”. E iso, o declive, o devalar, a desaparición é algo que ela non pode asumir.
Desde que recibiu a carta de xubilación como funcionaria, a dignísima profesora acode cada día ao seu despacho, chega ao raiar a alba, a primeirísima hora, antes de que ninguén ouse cortarlle o paso a un lugar ao que ela xa non ten dereito. “Fillos de puta!”, funga decote mentres mete a chave que aínda abre a porta do seu gabinete. “Como me van facer isto a min, a min, que son a máis preclara, a máis lista deste fato de incompetentes, nesta facultade de mediocres!”
Leva xa meses así, co medo no corpo, co pánico de que a borren, de que a expulsen dun lugar que, por natureza, lle pertence. Este é o seu reino, o territorio que estercou e vixiou con celo durante moitas décadas. Ela é un animal académico, unha femia alfa, unha abella raíña rodeada de obreiras que naceron para ser mandadas, esfoladas ou engulidas polo seu poder. Sen ela, que non se recorda noutro lugar que na aula ou no despacho, sempre atenta a competir, a esforzarse pola décima máis na cualificación, polo gramo máis de poder, esta colmea desfarase. É que non o ven? Logo non é evidente que sen ela a facultade, a universidade toda entrará nunha deriva de caos e anarquía? Os milleiros de horas que leva investidos na observación atenta das feblezas dos outros, nos flancos favorables para o ataque perderánse na néboa? Ela, a man dura, a voz firme, o saber certo. Sen ela quen lle dará as labazadas que precisan todos eses maricallos e esas putas finas que a rodean, carentes de mérito e capacidade ningunha? Éntralle unha arcada de noxo, a miseria intelectual que a envolve e que sempre desprezou desta vez estalle gañando a partida. Debería telos suspendido a todos, como fai aínda cos seus alumnos. Ela, como unha Xoana de Arco coa espada flamíxera do seu boli vermello, calcando con forza o guarismo que certifica a ineptude. Recoñece que poucas cousas hai no mundo que lle dean máis pracer que ese xesto de poder. Xebrar o gran da palla, a mazá podre no cesto. Ela sabe, máis traballadora e máis lista ca ninguén, ela si que sabe como recoñecer os lacazáns, os da bruma mental, os indóciles, toda esa faramalla que emporca o mundo.
Sobre a mesa do seu despacho repousa a orde de desaloxo, a incomprensible orde dada por un xulgado corrupto:
A Sala do Social do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia estima extinguida a relación contractual da señora XXX coa Universidade XXX. A perda efectiva da condición de persoal funcionario de carreira da litigante debido ao expediente de xubilación total obrígaa ao desaloxo inmediato do despacho sito nas instalacións da institución.
Hoxe cúmprese a fin do prazo, xa é desgraza!, xusto agora que comeza a primavera!, por iso chegou algo máis cedo do que adoita á facultade, non fose o demo de atopar algunha bedela imbécil que lle impedise entrar na súa casa.
Consulta de novo no seu diccionario xurídico. Hai xa moitos días que non dorme, que remexe enfurecida libros de dereito e toma notas de leis con moitas datas, moitas barras, moitas cifras, unha ensalada de cifras que xiran en remuíño na súa cabeza. Dereito laboral na función pública. Aí si, aí si, ela si que sabe diso, sabe que hai que pelexar, que para cada norma, para cada pequena cláusula existe unha excepción que senta xurisprudencia. Só é cuestión de atopar o flanco débil, o lugar por onde rompe, ela sabe, abofé que sabe diso, é unha experta en furar e desfacer, toda a vida nos xulgados, contra todos, contra calquera. É por iso mesmo, por esa facultade litigante pola que lle teñen respecto, pola que lle teñen medo. Gústalle tanto observar ese medo na cara dos mediocres aos que apunta co seu dedo flamíxero, ela sobre todos, poñendo orde, limpando o mundo. E agora, no remate da súa exitosa carreira como temida muller de poder, agora ten que aturar que a desaloxen como se fose unha okupa piollenta, unha vagabunda cotrosa.
Ínchaselle a vea do pescozo, nótao en como se incrusta na súa arteria o seu carísimo colar de perlas cultivadas. Volve ás notas, aos centos de notas, ás fotocopias subliñadas polo seu bolígrafo vermello. Non, non a van parar, ca!, ela sabe e ten amigos aínda máis poderosos ca ela. Sempre soubo rodearse dos mellores. Como vai acabar ela, a gloria da súa xeración, escoltada por dous macacos analfabetos que nin tan siquera foron quen de rematar a ESO? Ante esa imaxe, inconcibible, dá en botar unha gargallada, un chorro sonoro de máquina avariada, como a dunha estragada autómata nunha vella feira de atraccións.
O desagradable grugulexo da vella catedrática resoa no corredor departamental. Un corredor aínda sen vida, un túnel escuro cheo de portas no que apenas brilla o vagalume agónico dunha luz de emerxencia. Se puidese medirse o campo enerxético que desprende este lugar, a súa radiación luminosa, a ben seguro atoparíamos unha intensa cor amarela, a cor da ira, da envexa, dos celos, da traizón, da angustia, da ansiedade, da hipocrisía e do cinismo. Como o escenario dunha guerra, como as instalacións abandonadas dun campo de concentración, este corredor departamental, deserto a primeirísima hora da mañá, segue a proxectar o sufrimento daqueles que o percorreron.
Por baixo dalgunhas das portas dos despachos asoma un pasquín, unha mensaxe urxente que a vella catedrática introduciu anicándose mentres lle renxían os ósos todos do corpo esta mesma madrugada. Na fotocopia, a que se resiste a marchar coa maioría non pide clemencia, conmina, ameaza, ese é o rexistro ao que ela está afeita, o que lle ten dado os mellores froitos na súa longa carreira de abusos. Elixiu só as portas daqueles aos que deixou entrar, os que, tras un longo historial de humillacións, deixou que pousaran os pés na última casa da mariola, o ceo da praza fixa, da nómina vitalicia, da placa e do despacho invidual. No texto esixe unha contrapartida a súa magnanimidade. Ela, como a dona absoluta, como a señora feudal que só a morte pode dobregar, reclama a fidelidade do servos, a súa completa submisión, recórdalles que sen ela non son nada e pide que a salven do atropelo que se vai cometer esta mañá no campus norte.
A luz do sol comeza a escorrentar as sombras, o ruído dos coches apaga o canto dos paxaros, pasos de xentes que recenden a colonia, trasfego de mochilas, carteiras, libros, folios, ordenadores portátiles…
Comezan a chegar ao corredor os habitantes diurnos.
Despacho A56
A muller que entra é miúda, nerviosa, pequena. A muller que entra chámase Rosario. Rosario da Aurora. É especialista en conectores. Ela aínda non sabe ben que é un “conector”. Algo que ganduxa, pensa, que mestura farrapos de cousas. Malia non ter unha idea moi clara, mataría por un conector. É o seu campo de especialidade. Rosario é profesora titular. Pasou moitos anos á espera. Cada mañá recollía a catedrática na súa casa para traela á universidade. Logo preparáballe un café. Facíalle focopias. Escribía artigos sobre conectores que a catedrática tamén firmaba. A catedrática nunca soubo o que é un conector. De feito, a catedrática despreza os conectores. Como a despreza a ela. Rosario é dócil e ten medo. Iso gústalle á catedrática. Por iso, cando por fin saiu a súa praza, a catedrática levantou a polgar cara arriba. Non sen antes advertirlle de que, en realidade, era unha imbécil. Por iso Rosario séntese imbécil, aínda que a praza sexa xa súa.
Rosario colle o papel que deixou a catedrática por debaixo da súa porta. Treme.
Despacho A54
O home que entra é corpulento, alto, violento. O home que entra chámase Manuel, Manuel Cabezón. É especialista en análise do discurso. Aínda que a el case nunca se lle entenda cando fala. Pensa que a ánalise do discurso é importante no mundo para que non che dean gato por lebre. A el déronlle moitas veces gato por lebre. Por iso é especialista en análise do discurso. Malia non ter unha idea moi clara de que cousa é o discurso, mataría por el. É o seu campo de especialidade. Manuel aínda non é profesor titular. Leva moitos anos traballando, pero aínda non conseguiu a “súa” praza. Por iso ofrécese á catedrática, que o despreza, para ser violento por ela. Así que cada vez que a catedrática enceta unha pelexa, Manuel acompáñaa, pon cara de ferreiro e berra moi alto cuestións relativas á análise do discurso, esa cousa que aínda non acaba de entender. Iso gústalle á catedrática. De feito, a catedrática pensa en breve falar cos seus amigos para que lle dean, por fin, a “súa” praza a este home corpulento, alto e violento ao que non se lle entende cando fala. Vénlle ben ter un milhomes ao carón. Ela sabe, que, en realidade, Manuel é moi pequeno. Outro imbécil.
Manuel colle o papel que deixou a catedrática por debaixo da súa porta, frunce os ollos aparentando máxima concentración. Vai ter que saír a berrar e, se cadra, dar unhas hostias para axudala.
Despacho A53
O home que entra é pequeneiro, áxil, fibroso. O home que entra chámase Xulio, Xulio César. É especialista en fonética. Quixo ser enxeñeiro, pero non se lle daban ben os números. Os fonemas si, sábeo todo dos fonemas. É o seu campo de especialidade. Por iso non dubida en ensinar as súa alumnas. Gústanlle moito as súas alumnas. Todas. Máis, as máis débiles. Aquelas nas que detecta medo. Por iso gusta de lles dar clases de fonéticas a soas. No laboratorio. Gústalles adentralas no dominio das fricativas mentres desliza a man por baixo da súas bragas. Xulio é tamén catedrático. Por iso a catedrática é a súa inimiga. Mataría a catedrática. Se non o visen. Leva moitos anos traballando no departamento. Como catedrático. Pero ten menos poder do que lle gustaría. Así que está contento de que a catedrática marche. Agora mandará el. Xa lle tarda.
Xulio recolle o papel que deixou a catedrática por baixo da súa porta e fai con el un vurullo, unha pelota que encesta con bo tino na papeleira que está a carón da súa mesa. Sorrí. Hoxe vai ser para el un gran día.
Despacho A 52
A muller que entra é francamente guapa, proporcionada, elegante. A muller que entra chámase Clara, Clara Demente. Clara é especialista en semántica. Gústalle xogar coas palabras. En realidade pensa que o seu traballo é xogar. Un xogo polo que lle pagan. Non mataría pola semántica, o seu campo de especialidade. De feito, pensa que podería tamén dedicarse á lexicografía, á pedagoxía ou ás artes marciais. Sempre foi boa reaccionando, sempre foi rápida, moi rápida. Como chegou tarde ao departamento, cos fillos xa criados, todo lle parece un pouco divertido. Un pouco estrafalario. Porén tivo que someterse á catedrática para sacar a súa praza. Tivo que facer concesións. Cousas que non lle pareceron divertidas. O problema é que non tivo nunca o suficiente medo, pero si moitas ganas de medrar. Por iso fixo o que fixo. Odia a catedrática. Agora, que xa ten a súa praza, borraría certos episodios do seu pasado.
Clara recolle o papel que deixou a catedrática por baixo da súa porta. Mira o reloxo e calcula cantas horas fican para que acabe dunha vez esa xornada.
A catedrática, que sente o remusmús da vida no corredor, está nerviosa, moi nerviosa. Só lle acalma recitar restras de adxectivos do campo do dereito:
Así, como se fose un rosario, ora pro nobis, declama:
cuestionado, cumprimentado, deducido, demandado, destacado, notorio, suposto, presunto, enxuizador, exonerador, regulador, unificador, autorizante, contratante, demandante, diverxente, excluínte, invalidante, litigante, obrante, procedente, recorrente, constitutivo, declarativo, devolutivo, dispositivo, executivo, extintivo, xustificativo, lexislativo, permisivo, preceptivo, preventivo, suspensivo, aclaratorio, anulatorio, compensatorio, contraditorio, decisorio, denegatorio, desestimatorio, indemnizatorio, liberatorio, novatorio, obrigatorio, resarcitorio, acreditado, circunstanciado, combatido, consignado, controvertido, convido…
Mentres pronuncia as palabras coa máxima claridade na dicción, esforzándose, como unha concursante avantaxada do Pasapalabra vai notando unha tensión estraña na súa pel, unha tirapuxa nos seus membros.
determinado, formulado, impugnado, pretendido, suposto, presunto, prevido, próvido, advertido, probado, recaído, reclamado, recoñecido, recorrido, referido, reiterado, aplicable, computable, razoable, renovable, axial, casacional, comercial, competencial, contractual, doutrinal, documental, empresarial, xudicial, xurisdiccional…
As manchas marróns das súas man vellas comezan a expandirse, a cor parda empeza a tinguir toda a superficie do seu corpo. Unha reacción ao medo, pensa, unha alucinación visual, e prosegue coa súa ladaíña:
xurisprudencial, laboral, legal, patrimonial, procesal, profesional, proporcional, referencial, salarial, sindical, social, temporal, testemuñal, estatutario, maioritario, orzamentario, regulamentario, voluntario.
Porén, o tegumento ferruxinoso non marcha, a catedrática ve agora como o seu corpo dá en aplanarse, en converterse en cascas pardas, finas como as dunha cebola, ve como a boca se lle empasta, como perde nidieza na vocalización, como lle nacen coitelas nas mandíbulas:
ciclicodemocracrrraaatiicofakfakticohihipoteticoorgánicoadministrativonornormativore retriretributivolitigoso…
Ten unhas antenas filiformes, os seus ollos, xa sen lentes, son negros, compostos e pequenos, as súas múltiples patas, das que fuxiron os zapatos e mais as medias son longas, achatadas e espiñentas.
Esvara da cadeira, cae sobre o lombo convexo, o lombo pardo. Así está, co bandullo ao descuberto e as patas negras rabuñando o aire cando sente petar na porta do seu despacho. É a hora. O dous analfabetos sen a ESO veñen buscala para que abandone as instalación do campus. Ela non pode contestar, apenas emitir un chío, un siseo inarticulado. Como é que non pode maldicir nin ameazar? Os axentes de policía comezan a forzar a pechadura, ela continúa chiando, movendo frenéticamente as patas negras, abalándose como un tenteteso sobre o seu lombo curvado. Os numerarios entran, armados con esposas que non van precisar. Ninguén os preparara nunca para un espectáculo coma este. Como reducir a unha cascuda? Pero eles, malia non ter a ESO, son uns profesionais. Un deles saca unha corda do seu peto, nunca se sabe se vai facer servizo, e xa ves, desta vai servir para reducir unha barata que se nega a abandonar un despacho universitario. Rodean o bandullo da catedrática coa corda e comezan a arrastrala cara a fóra, cara ao corredor escuro e cheo de portas tralas que se agochan os membros do seu querido departamento.
Mentres o corpo ovalado da gran cascuda parda vai esvarando polo pavimento puído con fondos públicos, ábrese o despacho A 54, o violento Manuel, o fiel vasalo sae con ímpeto ao rescate da súa señora feudal. Pero, ao bater coa grotesca imaxe da cascuda fica mudo. Conxélaselle o berro, a cascuda catedrática dirixe cara a el os seus negrísmos ollos compostos, emite un siseo angustioso. O corpulento Manuel esvaece. Nunca puido soportar as cascudas.
Os policías apartan o corpo desmaiado de Manuel, libran o corredor para poder seguir arrastrando a cascuda que se aferra coas patas pegañentas aos linteis das portas dos despachos. Ninguén abre a súa porta. No A53 Xulio César, cun aire evidente de satisfacción fuma un cigarro acobadado na ventá de alumino, no A52, Clara Demente, cun rictus nervioso, sobe o volume das Variacións Goldberg; no A56 Rosario da Aurora vólvese aínda máis pequena, anicada na súa cadeira mentres vai consumindo un kleenex tras outro para enxugar os ríos salgados que xa lle caen dos ollos e mais do naris.
Un golpe de luz solar, a catedrática e mais os axentes que cumpren a orde de desaloxo están xa fóra, no aparcadoiro do campus norte. Desde o aire, a pega, que continúa planeando polo campus á caza de tesouros, atopa de novo un obxectivo, a gran, a enorme masa parda dunha enorme cascuda.
Plas, zis zas, ris ras, tris, glu, glu, glu.
Fotografia de Rexina Rodríguez Vega. Autoria: Manuel Forcadela.
Rexina Rodríguez Vega: (Vigo, 1966) é unha profesora universitaria e serodia escritora de ficción. Comezou no ámbito do ensaio filolóxico con estudos como Álvaro Cunqueiro. Unha poética da recreación (Premio Ricardo Carvalho Calero 1997) e na tradución literaria, acadando o premio Stendhal por El secuestro, versión de La Disparition, de Georges Perec. No ano 2007 decidiuse a publicar a súa primeira novela, Cardume, galardoada co premio Xerais. En 2012 publicou Dark Butterfly e en 2017 Nadie duerme, versión que aparece retroautotraducida para o galego en 2019 como Ninguén dorme. Colaborou no volume Abadessa, oí dizer. Relatos eróticos de escritoras da Galiza (2017) e na antoloxía Textos potentes. Atlas de literatura potencial, coordinada por Pablo Martín Sánchez (2019).
